Echte Paella Valenciana, de geschiedenis
Naast de overheerlijke, zoete en sappige sinaasappels die uit Valencia (Spanje) komen, vindt ook de echte Paella Valenciana zijn oorsprong in Valencia. Dit wereldberoemde gerecht is van oudsher geen geraffineerd gerecht voor fijnproevers, maar een eenvoudig eenpansgerecht, passend bij het karakter van de stad. ‘Andar de paella – paella eten – is in Valencia een sociale gebeurtenis. Met deze beroemde rijstschotel viert men naam- en verjaardagen, eert men beschermheiligen en sluit men zondagse uitstapjes af. Pure Streken duikt in de geschiedenis en gaat terug naar de oorsprong van dit populaire rijstgerecht.
Het ontstaan
De ‘uitvinders’ van de Paella zijn de rijstboeren van de binnenlanden van Valencia, die, zoals zo vaak met populaire gerechten, simpelweg 
gebruik maakten van de ingrediënten die ze bij de hand hadden, zoals rijst, bonen, slakken, kip of konijn. Paella eten is traditioneel een sociale gebeurtenis, want het gerecht smaakt volgens de Spanjaarden het beste als het samen met vrienden of familie wordt gegeten. Iedereen zit, bewapend met een lepel, rond de grote, ronde pan en eet vanaf de rand van de pan naar het midden toe. Deze manier van eten, die uitnodigt tot gesprekken, is ook in de chiquere restaurants heel gewoon. Behalve genoemde feestelijke bijeenkomsten staan ook in maart de hele nacht enorme zware pannen op open vuur te dampen en te geuren. Dan vieren de Valencianos het feest van het betoverende vuur, de Fallas, en worden reusachtige poppen van papier-maché op straat verbrand. Van een oorspronkelijk eenvoudig boerengerecht verandert de paella dan in een feestmaaltijd.
Herkomst van de naam
Het woord paella vindt zijn oorsprong in de Latijnse benaming voor pan, namelijk patella. Taalkundigen zien vanuit dit woord het ontstaan van het 
Catalaanse/Valenciaanse woord paella voor pan. Door de jaren heen werd het woord in de rest van Spanje synoniem voor arroz valenciano (of arroz a la valenciana) zoals het gerecht voorheen bekendstond, en is het een afgeleide van ‘arroz en paella’ / ‘arroz a la paella’. In Valencia worden in tegenstelling tot de rest van Spanje de woorden “paella” en “paellera” beide gebruikt voor het aanduiden van deze pan.
Naast bovengenoemde oorsprong van het woord zijn er nog vele geromantiseerde en folkloristische vertellingen over de naamgeving. Zo zou de naam afgeleid zijn van het gebruik dat de mannen eens per jaar voor de vrouwen van het dorp kookten. Aangezien ze de restjes van de dagen ervoor gebruikten, werd het een bonte maaltijd. De platte manier om “voor haar” (para ella) te zeggen, is pa’ ella. Een variant op dit verhaal is dat de koningin van Spanje een Valenciaans dorp bezocht en dat de dorpsbewoners hiervoor een speciale maaltijd ‘para ella’ bereidden. En zo zijn er nog meer voorbeelden te vinden.
Bereiding
De binnenlanden van de regio Valencia zijn de bakermat van rijstgerechten (arroces). Daar wordt sinds de introductie door de Moren in de 8e eeuw de typische paella-rijst verbouwd (korte dikke korrel met groot absorberend vermogen). Essentieel bij alle paellas is de rijst, de bouillon en de basis van ‘tomate frito’ saus. Bij een goed gemaakte Paella Valenciana is de rijst nét niet plakkerig, maar ook niet te droog, en heeft hij alle vocht geabsorbeerd. Er zit kippen- en konijnenvlees in en slakken, maar geen vis, schaal- en schelpdieren zoals men veelal denkt. Belangrijk onderdeel van de bereiding is dat de rijst gekookt wordt in de bouillon van de kip en konijn, het liefst buiten op een door houtskool verhitte pan (paellera). De oorspronkelijke Paella Valenciana herken je behalve aan de konijn, kip en slakken ook aan de socarrat of quemada, een knapperige, smaakvolle korst die met een lepel van de bodem van de pan wordt geschraapt, en geliefd is bij alle Paella-eters. Het gerecht wordt geserveerd met citroen.
Varianten
De Valenciaanse Paella is dus de oorspronkelijke versie, maar tegenwoordig wordt dit rijstgerecht op heel veel verschillende manieren klaargemaakt. In de kuststreken maakt men ‘Paella Marisco’, ook wel ‘marinera’ met wél de vis, schaal- en schelpdieren, in de ‘Paella mixta’ wordt vlees aan het zeebanket toegevoegd, de ‘Arroz a banda’ bestaat enkel uit rijst met vis en de ‘Paella de verduras’ is een groentevarinant met bijvoorbeeld aubergine of artisjokken. Ook populair zijn ‘Arroz negre’, met rijst die zwartgekleurd is met de inkt van inktvis, en ‘fideùa’, met pasta en zeekbanket. Een populaire manier van bereiding is met erwtjes en paprika’s, alhoewel puristen erwtjes als een misdaad zien.
Zelf maken
Klik hier voor het recept.
1986: Reusachtige Paella op Dam in Amsterdam ter gelegenheid van Spanje-manifestatie.
…
