David Bowie is? Tentoonstelling Groninger Museum
Pure Streken is naar de veelbesproken tentoonstelling David Bowie is in het Groninger Museum geweest. Deze door het Victoria and Albert Museum (Londen) samengestelde tentoonstelling is op wereldtournee en doet na Londen, Toronto, Sao Paulo, Berlijn, Chicago, Parijs en Melbourne als laatste eindelijk Nederland aan. De indrukwekkende tentoonstelling suddert nog lang na in ons geheugen. Wel laten zoveel verschijningsvormen van Bowie ons achter met de vraag: Wie is David Bowie nu echt?
Onvervalst fenomeen
“David Bowie is zonder twijfel een van de meest tot de verbeelding sprekende sterren die de rock heeft voortgebracht. Een man wiens grootste verdienste ligt in de kunst om ‘moeilijke’ of anderszins niet ‘en vogue’ zijnde muziek binnen het smaakgebied van een groot publiek te brengen en die daarbij een onnavolgbare flair aan de dag legt. Een trendsetter die voortdurend in beweging is en wiens creativiteit niet te stuiten lijkt. Een onvervalst fenomeen.’ zo schrijft Muziektijdschrift Oor in de eerste Nederlandse Popencyclopedie. De prachtig opgezette tentoonstelling onderschrijft dit met de meer dan 300 objecten die Bowie zelf ter beschikking heeft gesteld. Het geeft daarmee een kijkje achter de schermen van dit icoon. Zo zijn er bewaarde handgeschreven songteksten, originele kostuums, foto’s, ontwerpen van albums en ander zeldzaam materiaal van de afgelopen 50 jaar. De tentoonstelling toont de invloeden van kunst, theater, mode en muziek op zijn werk en in zijn leven. Het beslaat zijn opkomst tot en met zijn Berlijnse periode (ca. 1980) en daarmee zijn artistiek meest indrukwekkende jaren. Je wordt letterlijk ondergedompeld in zijn leven door het gebruik van geavanceerde geluidstechnologie, zoals die ook bij toneelensceneringen, animaties en video-installaties wordt gebruikt (met dank aan Sennheiser Audio). Je gaat op reis langs de artistieke invloeden van David Bowie en waant je terug in de tijd van eind jaren 60 en de jaren 70.
Puur, controversieel en non-conformistisch
Bowie is een mooi voorbeeld van iemand die al vroeg ontdekt waar zijn talenten liggen en zijn hart daarin volgt. Van jongs af aan valt hij op door zijn creativiteit, blinkt hij uit in de kunstvakken en is hij al vroeg bezig met het maken van muziek. Zijn werkende leven start hij in eerste instantie nog als grafisch ontwerper bij een reclamebureau om vervolgens toch volledig voor de muziek te gaan. Hij laat zich in zijn leven beïnvloeden door drama -van avant-garde en mime tot commedia dell’arte- en gebruikt verschillende karakters en pseudoniemen in zijn werk, met Ziggy Stardust en The Thin White Man als de meest bekende. Zijn seksuele voorkeur verandert nogal eens en zijn androgyne uiterlijk maakt dat zijn uiterlijk makkelijk wisselt tussen stoer mannelijk en provocerend vrouwelijk. Men noemt hem nog wel eens een Paradijsvogel vanwege de verschillende imago’s, die vooral in de jaren zeventig excentriek te noemen waren. Ooit was hij zijn eigen achtergrondkoortje van 3 zangeressen en zijn video’s en muziek zijn in Amerika verschillende keren geboycot. Hij heeft een constante drang naar vernieuwing, is met gewaagde en artistieke experimenten zijn tijd ver vooruit en bevindt zich regelmatig in een conflict tussen zijn eigen idealen en de realiteit van het leven als een beroemdheid.
Alter Ego’s versus eigen persoonlijkheid
Hoe moeilijk is het om werkelijk dicht bij jezelf te blijven als je zo artistiek en expressief bent als Bowie en de wereld zó let op alles wat je doet? Zo authentiek en non-conformistisch hij ook overkomt, het lijkt erop dat hij wel degelijk momenten in zijn leven heeft gekend die ervoor zorgden dat hij verder van zichzelf af kwam te staan. Zo verandert hij op aandringen van zijn manager zijn naam van David Robert Jones naar David Bowie, om zo verwarring met Davy Jones van de Monkeys te voorkomen. Daarnaast heeft Bowie nogal wat Alter Ego’s. ‘Alter Ego’ is Latijns voor ‘andere ik’ of ’tweede ik’. Dit heeft iets tegenstrijdigs en dat zie je ook terug in de definities. Zo zegt de ene definitie dat het Alter Ego staat voor een door iemand beleefde andere kant van de eigen persoonlijkheid terwijl een andere definitie aangeeft dat het een tweede persoonlijkheid is waarmee een persoon zich onderscheidt van zijn werkelijke identiteit. Met andere woorden, is je Alter Ego een uitbreiding van je eigen identiteit/persoonlijkheid of is het een extra persoonlijkheid die los staat van je werkelijke identiteit? Het is een beetje zoals met alcohol: ben je onder invloed van teveel alcohol totaal iemand anders of komt je werkelijke, ongecensureerde ‘ik’ naar boven? Bowie had in ieder geval een aantal Alter Ego’s en ze zijn vooral ontstaan in de tijd dat hij ook cocaïneverslaafd was. Dat hij op zijn tijd zichzelf even kwijt was en/of zich meer geconformeerd had aan de buitenwereld dan dat hij prettig vond, blijkt ook uit de periode eind jaren ’70 toen hij -zoals hij zelf omschreef- naar Berlijn ging ‘om weer zichzelf’ te worden’. Net zoals dat hij in de jaren ’80 vooral muziek maakte voor het grote publiek/de massa om daarna met Tin Machine in ’89 ‘weer muziek voor zichzelf te maken’.
Menselijk
Gelukkig, hij blijkt dus ook maar een mens en loopt tegen dezelfde uitdagingen aan als wij andere stervelingen. Wat de tentoonstelling duidelijk laat zien is dat hij creatief, muzikaal en een conceptueel denker is. Hij is zó consequent en gefocust in alles wat hij aanpakt, doet en uitstraalt, dat vooral dát hem kenmerkt. Hij is een Popartiest , een acteur, maar eigenlijk toch vooral een kunstenaar, met zichzelf als grootste en beste werk. Optreden doet hij helaas niet meer, ondanks vele smeekbedes van zijn fans. Wel is er de release van een nieuw album, verschenen in november 2015, waar we het mee zullen moeten doen. En dan is er dus nog de tentoonstelling tot en met 13 maart 2016…
Lees ook:
Wie ben ik?
Mag ik ook mezelf zijn?
Bowie….